Grafika to lekkość i nawarstwianie się wielu rzeczywistości…

Rozmowa o twórczości i istocie grafiki z Deborah Cornell – podwójną laureatką mtg – Kraków 2015

Marta Anna Raczek‑Karcz: Na wstępie chciałabym zapytać, czy instalacja graficzna nagrodzona Grand Prix Międzynarodowego Triennale Grafiki – Kraków 2015 to dla pani początek nowych poszukiwań twórczych, czy też przykład wypowiedzi artystycznej, która wpisuje się w pani dotychczasowe działania?

Deborah Cornell: Praca, którą zaprezentowałam na Wystawie Głównej, zdecydowanie jest wynikiem szeregu poprzednich dzieł, zarówno tych powstałych w formie czystej grafiki, jak i tych, w których badałam zagadnienie czasu, oraz takich, które były połączeniem obu tych typów wypowiedzi. Przez lata badałam rozmaite formy, włączając w swoje prace wiele cyfrowych i taktylnych komponentów graficznych. Od zawsze interesowałam się związkiem pomiędzy pigmentem i światłem, co znajduje odzwierciedlenie także w aktualnej pracy.

Z drugiej jednak strony w pewnym sensie każda kolejna praca staje się dla mnie punktem wyjścia do dalszych poszukiwań. To koncepcja, idea, treść decydują o zastosowanej formie. Jestem typem odkrywcy i czasami ostateczna forma dzieła stanowi zaskoczenie także dla mnie. Nie zawsze jestem w stanie nadać tym formom rozstrzygającą nazwę. Szukam najlepszego głosu zdolnego wyrazić ideę.

W przypadku pracy pt. Odzwierciedlając miejsce (Reflecting Place) jednym z najistotniejszych tematów była złożoność uniwersum natury i świata kultury – budujących je wzorów i rządzących nimi sił. Zawartość tej pracy jest na tyle złożona, że nieodzowne było użycie formy warstwowej obejmującej wiele aspektów, aby uczynić tę pracę mocniejszą zarówno w wyrazie, jak i w przekazywanej treści.

MARK: W jaki sposób ta instalacja może zostać odczytana jako odzwierciedlenie pani rozumienia grafiki? Na jakiej podstawie można ją postrzegać jako część sztuki graficznej, a nie „po prostu” kolejny przykład działań z zakresu sztuki nowych mediów czy sztuki cyfrowej?

DC: Wartości sztuki graficznej, które szczególnie mnie interesują, to… płaskość, która zdaje się tworzyć gigantyczną przestrzeń, możliwość sugerowania złożoności przy pomocy skomplikowanych powierzchni, jednoczesne nawarstwianie się wielu rzeczywistości, komunikowanie i rozpowszechnianie form, które są powielalne zgodnie z prawidłami matrycy. Nawet wówczas, gdy grafika połączona zostaje z projekcją i dźwiękiem, o sile dzieła i jego przekazie stanowią wymienione wartości graficzne.

MARK: Jaki jest dominujący temat tej instalacji, jaki rodzaj narracji chciała pani w niej przekazać?

DC: Odzwierciedlając miejsce (Reflecting Place) sugeruje ważność (istotność) głębokich powiązań czasowych, zależności, szeroko splecionej i integrującej wrażliwości geograficznej, a także znaczenia transformacji jako manifestacji kulturowej i naturalnej. Każdego dnia staje się to coraz ważniejsze, na świecie zmiany wydają się przyspieszać, nie oglądając się na rytmy natury pod powierzchnią.

Każde miejsce na ziemi jest wyodrębnione i ukształtowane przez swoje cechy geofizyczne i własną interakcję z klimatem, zajmowanym obszarem i kulturą. Chciałabym zasugerować niemożliwy do zastąpienia i niezwykle cenny, jednostkowy charakter miejsca.

Interesuje mnie poszerzone rozumienie czasu i przestrzeni – wykorzystanie archeologii cyfrowej do kreowania historii migracji, potęgi kultury i klimatu. Granice mogą się poszerzyć, tak aby zawrzeć w sobie poczucie globalnych przepływów.

MARK: Pani instalację można odbierać jako dzieło liryczne, o charakterze poetyckim. Czy poezja jest dla pani ważnym punktem odniesienia? Czy inspiruje się pani twórczością poetów, np. takich jak Gary Snyder?

DC: Wszelkie formy doskonałego pisarstwa dostarczają sposobu interpretacji kondycji ludzkiej, także poezja. Znam oczywiście twórczość Gary’ego Snydera, ale inspiruje mnie także poezja tworzona w języku mehri, listy van Gogha i Jamesa Cowana, utwory w rodzaju Eposu o Gilgameszu, dzieła Rabindranatha Tagore’a czy twórczość chińskiego poety żyjącego na przełomie XI i XII w., Su Shi. Listę tę mogłabym wydłużać w nieskończoność!

MARK: Podczas tegorocznej edycji Międzynarodowego Triennale Grafiki – Kraków 2015 zdobyła pani także Grand Prix d’Honneur – wyróżnienie przyznawane jako wyraz uznania dla całokształtu twórczości artysty. Przyznanie tego wyróżnienia pani skłania mnie do postawienia pytania o najistotniejszą – pani zdaniem – cechę współczesnej sztuki graficznej. To w zasadzie pytanie o tożsamość współczesnej grafiki…

DC: Prawdziwą trudnością byłoby opisanie tego, co najistotniejsze!

Ważne są jej zasięg, zdolność do mówienia wieloma złożonymi językami i jej dzieje ukazujące otwartość na przyjmowanie nowych form. Oprócz cech, które wymieniłam już wcześniej, dodałabym jeszcze „lekkość” w znaczeniu, jakie temu pojęciu nadał Italo Calvino w słynnych Wykładach amerykańskich, postrzegając ją jako cnotę. Gdy dodamy do niej lekkość piksela, dialog, w jaki media graficzne wchodziły z obiektami taktylnymi, ze skonstruowaną przestrzenią instalacji, z rozwojem układu strony druku, oraz ich sprzyjanie rozprzestrzenianiu idei, sztuka graficzna może być postrzegana jako kluczowy obszar, w ramach którego spotykają się współczesne formy myślenia.

MARK: Czy mogłaby pani skomentować Wystawę Główną tegorocznego triennale, a także pozostałe wystawy zorganizowane w ramach Programu Głównego? W jakim stopniu te ekspozycje były dla pani inspirujące? Czy pani zdaniem tegoroczna edycja triennale odzwierciedla aktualny stan światowej grafiki?

DC: Jestem pod dużym wrażeniem Wystawy Głównej, zarówno jakości prezentowanych na niej prac, jak i sposobu ich prezentacji. Wybrane prace były niezwykłe, wiele z nich było przełomowych, a wszystkie prezentowały wirtuozerską jakość. Zaprezentowani artyści, opierając się na graficznych metodach i narzędziach, poszerzają i wzmacniają współczesny dialog, przy pomocy mistrzowskich umiejętności poddają redefinicji wnikliwe i zaangażowane treści. Doskonałość i spójna wizja cechująca selekcję to zasługi jury, a jednocześnie odzwierciedlenie międzynarodowej pozycji tego szanowanego na całym świecie wydarzenia. Muszę także podkreślić, że rzadko widuję taką wrażliwość w konstruowaniu wystawy – każda z prac została wyeksponowana tak, aby podkreślić jej zalety, z poszanowaniem i zrozumieniem dla istoty grafiki, co nie jest zbyt częstą praktyką.

Również wystawy towarzyszące cechowały się znakomitą jakością. Jestem pod wrażeniem zwłaszcza wsparcia dla młodych polskich artystów i oferowanych im możliwości wystawienniczych.